1. Chiếu sáng đô thị là gì?

Chiếu sáng đô thị - danh từ, trong tiếng Anh gọi là Urban Lighting.

Tại Nghị định số 79/2009/NĐ-CP có quy định như sau:

“1. Hoạt động chiếu sáng đô thị bao gồm: quy hoạch, đầu tư phát triển và tổ chức chiếu sáng đô thị; quản lý và vận hành hệ thống chiếu sáng công cộng đô thị.

2. Chiếu sáng đô thị bao gồm: chiếu sáng các công trình giao thông; chiếu sáng không gian công cộng; chiếu sáng mặt ngoài công trình; chiếu sáng quảng cáo, trang trí và chiếu sáng khu vực phục vụ lễ hội; chiếu sáng trong khuôn viên công trình do các tổ chức, cá nhân sở hữu, quản lý và sử dụng.

3. Hệ thống chiếu sáng công cộng đô thị bao gồm chiếu sáng các công trình giao thông, chiếu sáng không gian công cộng trong đô thị.”

Theo đó có thể hiểu, chiếu sáng đô thị là việc chiếu sáng các công trình giao thông; chiếu sáng không gian công cộng; chiếu sáng phía ngoài công trình; chiếu sáng quảng cáo, trang trí và chiếu sáng tại khu vực phục vụ lễ hội; chiếu sáng trong khuôn viên công trình do các cá nhân, tổ chức sở hữu, quản lý và sử dụng. 

2. Nguyên tắc quản lý, chính sách phát triển chiếu sáng đô thị

Tại Điều 3 Nghị định số 79/2009/NĐ-CP quy định về nguyên tắc quản lý và chính sách phát triển chiếu sáng đô thị như sau:

“1. Chiếu sáng đô thị là một nguyên ngành hạ tầng kỹ thuật đô thị được quản lý thống nhất và có phân công, phân cấp trách nhiệm, quyền hạn cụ thể theo quy định của pháp luật.

2. Chiếu sáng đô thị phải sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả, an toàn, bảo vệ môi trường và tuân thủ các quy chuẩn kỹ thuật.

3. Chiếu sáng đô thị phải được quy hoạch; việc phát triển và đầu tư chiếu sáng đô thị phải theo quy hoạch đô thị hoặc quy hoạch chiếu sáng đô thị được phê duyệt.

4. Nhà nước có trách nhiệm trong việc xây dựng chiến lược phát triển chiếu sáng đô thị nhằm đầu tư xây dựng và không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động, bảo đảm chất lượng chiếu sáng đô thị, từng bước hiện đại và phát triển đô thị bền vững.

5. Nhà nước khuyến khích các tổ chức, cá nhân thuộc mọi thành phần kinh tế trong và ngoài nước tham gia đầu tư, sản xuất và sử dụng các sản phẩm chiếu sáng hiệu suất cao, tiết kiệm điện.

6. Khi sửa chữa, thay thế, lắp đặt mới nguồn sáng và các thiết bị chiếu sáng tại các công trình xây dựng và công trình chiếu sáng đô thị có sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước phải sử dụng nguồn sáng và thiết bị chiếu sáng được cấp Giấy chứng nhận sản phẩm tiết kiệm năng lượng hoặc dán nhãn tiết kiệm năng lượng của cơ quan có thẩm quyền cấp theo quy định của pháp luật.”

3. Quy chuẩn về quản lý chiếu sáng đô thị theo quy định

Chiếu sáng đô thị phải đảm bảo theo quy định về quản lý chiếu sáng đô thị và tương ứng với từng loại tuyến đường nhất định. Trong đó bao gồm quy chuẩn chiếu sáng đường giao thông và quy chuẩn chiếu sáng đường hầm.

3.1 Quy chuẩn chiếu sáng đường giao thông

Hệ thống chiếu sáng đường giao thông có vai trò rất lớn trong cuộc sống. Vừa mang lại tính thẩm mỹ và vừa đạt chuẩn quy định về quản lý chiếu sáng đô thị, đồng thời góp phần đảm bảo an ninh trật tự và an toàn giao thông cho người dân. Tùy theo mục đích và điều kiện sử dụng, sẽ có quy chuẩn riêng cho chiếu sáng đường giao thông.

Đối với đường cao tốc và đường giao thông: nên chọn ánh sáng trắng ấm để có tầm nhìn xa và dễ quan sát.

Đối với các đại lộ và các trục đường phố chính: đảm bảo đủ ánh sáng cho việc tham gia giao thông.

Đối với đường nội thành: ánh sáng đòi hỏi phải nhận biết tín hiệu đèn giao thông, biển báo và những vật cản phía trước.

Đối với các đường giao thông ở khu phố: cần tập trung ánh sáng tại những nút cắt và những lối nhỏ để tránh va chạm giao thông.

Chọn công suất đèn đường phù hợp với từng vị trí và khu vực chiếu sáng. Chiếu sáng đô thị sử dụng đèn LED đường phố là 50w.

3.2 Quy chuẩn chiếu sáng đường hầm

Chiếu sáng đường hầm có đặc điểm rất đặc biệt đó là phải chiếu sáng liên tục cả ngày lẫn đêm. Đảm bảo an toàn cũng như sự lưu thông của các phương tiện. Vậy chiếu sáng đường hầm cần phải lưu ý những gì?

Quy chuẩn chiếu sáng đường hầm

Đèn phải được bố trí sao cho tất cả các bề mặt của hầm; đặc biệt là các mặt đứng của hầm cần phải được chiếu sáng.

Đèn dùng cho chiếu sáng đường hầm đi bộ cần phải có góc bảo vệ không nhỏ hơn 15 độ; quang thông tối đa bóng đèn sử dụng: 7000lm.

Hệ thống chiếu sáng đường hầm phải được điều khiển sử dụng rơ le thời gian. Mức độ chiếu sáng cần được thay đổi theo thời gian ngày và đêm để đáp ứng được quy định về quản lý chiếu sáng.

Đối với các đường hầm có độ dài lớn và mật độ tham gia giao thông lớn cần lắp đặt hệ thống chiếu sáng sự cố để đảm bảo duy trì mức độ chiếu sáng cho hệ thống.

Bóng đèn trong hầm cần xem xét đến khả năng bảo vệ chống phá hoại và thuận tiện trong việc vận hành bảo dưỡng đèn.

4. Quy hoạch về quản lý chiếu sáng đô thị theo quy định

Để quy hoạch chiếu sáng đô thị, chúng ta cần phải xem xét về đặc tính của các tuyến đường hay đặc trưng hình học của mặt đường và cả nguồn cung cấp chiếu sáng. Đèn LED được ứng dụng rất nhiều trong các công trình chiếu sáng đô thị.

4.1 Chiếu sáng LED trong phát triển đô thị

Hiện nay, công nghệ chiếu sáng LED có nhiều ưu điểm vượt trội. Đây là công nghệ chiếu sáng của thế kỷ 21 và đang được rất nhiều người lựa chọn.

Công nghệ LED cho hiệu suất chiếu sáng vượt trội, với tính linh hoạt cao và thân thiện với môi trường. Tiết kiệm điện năng; chi phí tiền điện từ 50% – 70% so với các loại đèn cao áp truyền thống.

Bên cạnh đó, sử dụng đèn LED sẽ giúp giảm thiểu đáng kể chi phí bảo trì, bảo dưỡng hệ thống chiếu sáng. Tuổi thọ đèn LED cao hơn nhiều lần so với các loại đèn thông thường có cùng công suất.

Ngoài ra, ánh sáng LED rất an toàn và không gây hại cho mắt người sử dụng. Hệ thống đèn LED còn phù hợp với tất cả các loại đường phố, đường cao tốc, tuyến đường lớn nhỏ,v.v…mà không bị giới hạn về ánh sáng.

4.2 Yêu cầu đối với quy hoạch chiếu sáng đô thị

Tùy thuộc vào mục tiêu của quy hoạch phát triển đô thị, điều kiện tự nhiên và đặc điểm kinh tế xã hội của địa phương. Cũng như xem xét đặc thù của dự án để xây dựng hệ thống chiếu sáng theo đúng quy định.

Hệ thống chiếu sáng đô thị mới cần phải bảo đảm đồng bộ với các công trình hạ tầng kỹ thuật hiện có. Bên cạnh đó cần phù hợp với các công trình chiếu sáng và khu vực được chiếu sáng.

Thiết kế hệ thống chiếu sáng đô thị cần tuân thủ các quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn về chiếu sáng đô thị để đảm bảo tính thẩm mỹ.

Đảm bảo mục đích của chiếu sáng đô thị có tính tiết kiệm và mang lại hiệu quả.

5. Quy chuẩn kỹ thuật về chiếu sáng đô thị

Tại các chỗ giao nhau khác độ cao cần quy định trị số độ chói trung bình cao hơn để không bị khuất tầm nhìn.

Khi thiết kế chiếu sáng trên trục đường vận chuyển tốc độ lớn, tại điểm gần kết thúc cần giảm độ chói nhằm giúp lái xe cân bằng được tầm nhìn. Bằng cách giảm dần công suất của bóng đèn để đảm bảo ánh sáng cho người điều khiển phương tiện không bị thay đổi ánh sáng đột ngột.

Quy chuẩn chiếu sáng đường cao tốc có độ chói không nhỏ hơn 0.4

Đối với đường phố, quảng trường thì tỉ số giữa các trị số độ chói nhỏ nhất và độ chói trung bình là không nhỏ hơn 0,4. Nên khi lắp đặt cần xem xét nhằm hạn chế bị chói gây ảnh hưởng đến tầm nhìn đến xung quanh.

Tỷ số giữa trị số độ chói nhỏ nhất và độ chói trung bình trên các dải song song với trục đường có hoạt động vận chuyển là không nhỏ hơn 0,7.